Suriye'den Turizm Atağı (Yıldız Çelik- Cumhuriyet Gazetesi)

Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi (24 Temmuz 2009)

En uzun sınırı paylaştığımız komşumuz Suriye turizm ve ticaret için yeni atılımlar yapıyor.
HOŞGÖRÜLÜ SURİYE DÜNYAYA ‘HOŞGELDİNİZ’ diyor…

Suriye Turizm Bakanı Dr. Sadallah Al-Qalaa ‘Türk ve yabancı şirketlerin ülkemize gelmesinin tam zamanı diyebilirim’ diyor…

YAZI VE FOTOĞRAFLAR : YILDIZ ÇELİK

Suriye Turizm Bakanlığı, Papa XVI.Benedict’in 28 Haziran 2008 – 29 Haziran 2009 tarihleri arasını, Hıristiyan Dünyası’nın İsa’dan sonra en önemli isimlerinden ‘Aziz Pavlus’un 2000’inci doğum yıldönümünü ‘Aziz Pavlus’ yılı ilan etmesinin kapanışını 22 ülkeden yaklaşık 200 gazeteci davet ederek asırlara dayanan geçmişini dünyaya göstererek yaptı.

Türkiye’de ise Aziz Pavlus yılının kapanış törenleri ilk Hıristiyan cemaatinin oluştuğu Antakya ve Aziz Pavlus’un doğum yeri olan Tarsus’da da yapıldı.

Suriye’de katıldığım tören öncesi Şam civarında gördüğümüz yerler, Suriye’nin barışçıl, hoşgörülü karakterini yansıtıyordu. Misafirperverliklerini söylemek için ise kelime bulmak zor diye düşünüyorum.

Bulgaristan, Sırbistan, Polonya, Belarus, Yunanistan, İngiltere, Macaristan ve diğerlerinden gelen davetlilerle gittiğimiz ilk yer, Şam’ın 80 km kuzeyinde Nebek kasabasını çevreleyen dağlarda 1320 metre yükseklikte yer alan Deir Mar Musa Al-Habashi Süryani manastırı idi.
Manastır, 2003 yılında öldürülen İsveç’in Dışişleri Bakanı Anna Lindh adına kurulan, Anna Lindh Vakfı ve vakfın İtalyan Ulusal Ağ Başkanı Fondazione Meditteraneo ortaklığında oluşturulan Euro-Med Kültürlerarası Diyalog Ödülü, Avrupa-Akdeniz bölgesindeki diyaloğu geliştirme konusunda öncülük edenlere verilen bir ödülü olan Euro-Med Kültürlerarası Diyalog Ödülü’ne 2006 yılında layık görüldü. Manastırda yaşayan onun çabalarıyla verilen, Cizvit Rahibi Paolo Dall’Oglio ile karşılaşıyoruz. Dall’Oglio’nun Hıristiyanlar ile Müslümanların birbirlerini daha iyi anlamaları için gösterdiği çabayı görünce ödülün yerini bulduğunu düşünüyoruz.

Manastıra sık sık gelen, az da olsa Türkçe konuşan Türk, 1962 doğumlu Yusuf Bali; ‘Büyük dedem Urfa’dan seferberlik zamanı Suriye’ye gelmiş. Ben Suriye’de doğdum. Eşim Yunanlı, 20 yıl önce Atina’ya çocuğumla beraber gitti ve bir daha onları görmedim. Suriye’de tek başına yaşıyorum. Burada huzur buluyorum onun içinde sık sık manastıra gelir kalırım’ diyor.

Türkçe sohbet ettiğimiz, Saloni Akbasyan, 1979 Halep doğumlu, Ermeni / Suriye vatandaşı. Babaannesi 1915’de 7 kardeşi ile Türkiye’den gelerek Suriye’ye yerleşmiş ve 2 kardeşinin de hala hayatta olduğunu söyleyen Akbasyan, ‘bazı zamanlar manastırda gönüllü olarak çalışıyorum. Ben ve annem Şam’da engelli çocuklara eğitim veriyoruz. Merkezdeki, çocukların özürlü olmaları doğum hatası, ve akraba evliliğinden kaynaklanıyor. Suriye’de ne kadar engelli çocuk var tam olarak bilemiyoruz. Devlet aileler engelli çocuklarında utanmasını istemiyor. Ama artık yavaş yavaş aileler de bundan utanmıyorlar. Hiç Türkiye’ye gitmedim, Türkçeyi TV’den TRT’nin çocuk programlarını dinleyerek öğrendim. 3 kardeşiz hepimiz de Türkçe biliyoruz. Her dili konuşmak isteriz. Çünkü bir dil bir insandır. Suriye’de Ermeni okulu da var. Hem Arapça hem Ermenice dersler veriliyor. İbadetlerimizi de çok rahat yapıyoruz’ diye coşkuyla anlatan Akbasyan, Seda Sayan ile Petek Dinçöz’ün programlarını kaçırmazmış.

Irak Savaşı’nın etkilerinden kurtulmak için Suriye’ye gelip Şam’da yaşayan 56 yaşındaki Katolik Basema Mansor Suriye’ye gelmeden önce Irak’ta Baş Hemşire olarak çalışıyormuş. Eşi, Irak’ta savaşta kaybolmuş. Bir kızı Londra’ya gitmiş, kendisi de 19 yaşında oğlunu alarak Şam’a gelmiş. ‘Burda işim yok, ailemin gönderdiği para ile geçinmeye çalışıyorum. Suriye’de Irak’ta olduğundan daha rahat ibadetlerimizi yapıyoruz. Bugün de manastıra arkadaşlarımla beraber ibadet için geldik’ diyor.

Güney Kore’den gelen, Şam’da İngilizce öğretmenliği yapan Koreli genç bayan ise ‘ iki Hıristiyan arkadaşımla manastırdakilere yardım etmek için geldim. Din konusunda kararsızım ama merak da ediyorum’ derken sebzeleri kesme işene devam ediyordu.

Hava çok sıcak olduğu halde hiç de rahatsız etmiyor. Çıktığımız 1000 metrelik dik patika yoldan yavaş yavaş inip yolumuza devam ediyoruz. Maalula yakınlarındaki, Mar Yacoub Almaktaa Manastırındaki Baş Rahibe Agnes, topraktan yaratılışı simgeleyen kahverengi elbisesi ile misafirleri karşılıyor. Düzenledikleri workshoplarda elbirliği ile restore ettikleri manastırda hoşgörüyü hissetmemek mümkün değil.

GECE ESKİ ŞAM SOKAKLARINDA...

Suriye’de gecelerin nasıl geçtiğini çok merak ediyordum. Günün yorgunluğunu atmak için gittiğimiz Eski Şam’ın ara sokaklarında dolaşırken farklı müzik sesleri geliyordu. Belediye binasının avlusuna girdiğimde Müslüman ve Hıristiyan gençlerin alkışlarla tuttukları ritimle, Rock müziği tüm çevreyi sarıyordu. Sahnede grup ‘Unwaited’ yerini almış gençler eğleniyordu.
Herkesin uğrak yeri, kahve içip nargile tüttürdükleri Al-Nofara’da 25 yaşındaki elektrik teknisyeni Ahmed Sharreer oturmuş arkadaşlarınla keyifli keyifli sohbet ediyorlardı. Sharreer hayatından memnun; ‘Başka ülkede yaşamak istemiyorum. Ağabeyim Dubai’de olduğu için, bazen oraya gitmeyi düşünüyorum ama burada ailemin bana ihtiyacı var. Arab, Romantik ve pop müziği dinlerim. Bir sevgilim var. O uzakta Amerika’da yaşıyor ama Şam’da doğdu. Yazın buraya gelir. Uzakta olduğu için telefonla konuşur ve internetten yazışırız. Boşanmış 1 de çocuğu var. Ailem buna hiçbir şey söylemez. Onunla yolda yürürüz, restorana gideriz’ diye anlatırken bir yandan da nargilesini tüttürüyordu.

Al-Nofara’da bir başka masada, inşaat işcisi Firas, eşi Ramia ve Firas’ın kardeşi Sabrim sohbet ediyorlardı. Sabrim, bizimle bildiği belki 40-50 İngilizce kelime ile iletişim kurmaya çalışıyordu. O bir lise öğrencisi ilerde de İngilizce öğretmeni olmak istiyor. ‘Akşamları genelde Al-Nofara’ya gelir sohbet ederiz’ diyor. O kadar samimi ve içtendi ki, yüz yüze zor anlaştığımız halde gene de bulunsun diye telefon numaramı aldı. Ayrılırken de fotoğraf çekildik.

Al-Nofara’nın müdavimlerinden 2 çocuk babası Ziad Al-Salili 41 yaşında Filistinli. Ailesi 1945’de Filistin’den göç etmiş. Macaristan’da dişçilik okumuş. Kendisi Şam’da Dişçi, eşi ise Jinekolog.
Ali Biwi ise 25 yaşında spor öğretmeni. Onun da annesi Filistin’den 1948 yılında göç etmiş. Babası Suriyeli ve o da Suriye’de doğmuş.

SURİYE HEM KÜLTÜRÜNÜ KORURKEN, DIŞARIYA’DA AÇILIYOR…
2005 ylında kapatılan Amerikan Büyükelçiliğinin Suriye’de tekrar açılacağı söylentileri için’umrumda değil açılır ya da açılmaz, burada güzel bir yaşantımız var ve devam ediyor’ diyen Angie Abou Assaf, Müslüman 4 çocuklu bir ailenin 21 yaşındaki kızı. Ailesi Swieda’da yaşıyor. Kendisi üniversiteye gidiyor ve eski Şam’da tek başına yaşıyor. Çalışmak için Güney Amerika ülkelerine gitmeyi terci eden Suriyeliler gibi onun da babası 20 yıl önce Venezula’ya gitmiş. ‘Babamı hiç görmedim. Ara sıra anneme telefon açar. Okul harici zamanlarımda, çizgi film izlemeyi çok severim, özellikle Nickledeon’u. Rock, metal ve İngilizce parçalar dinlemeyi severim. Ürdünlü bir erkek arkadaşım var. O da burada okuyor. Şimdi yaz tatili için Ürdün’e gitti. Bunu sadece ablam biliyor. İnter hattı problemi var Suriye’de bundan dolayı evimde internet yok ama pek çok internet cafeler var, gerekirse gidiyorum. Suriye yavaş yavaş da olsa modernleşiyor. Yavaş olmasının nedeni devlet değil halkın kendi yavaşlığı’ diyor.

Yeni Şam’da villaların ve 3-4 katlı apartmanların olduğu önceleri Şam’ın sayfiye yeri olan Esad Köyü’nde yaşıyan, Sevim Homsi; ‘Asıl İstanbulluyum. Eski nüfus kayıtımda, ‘Zamani Virani Evvel Hane 11 Cilt 9 / Süleymaniye’ yazardı. 1936 doğumlu. Ailem Osmanlı ailesi olduğunda Arapça kulak dolgunluğum vardı. 1950’de babamın kuzenini ziyaret etmek için Şam’a geldiğimde Suriyeli eşim beni görmüş ve beğenmişti. 1953’de yaşımı 1 yaş büyüterek Şam’da evlendik. İlk 7 yıl hiç Türkçe konuşmadım, Arapçayı çok iyi öğrendim, Türkçe’yi de çok iyi konuşurum. Ama eşim hiç Türkçe bilmezdi’ diye kendini anlatırken, yaşınızı hiç göstermiyorsunuz diye söylediğimizde, ‘Burada hayatım çok güzel mutlu geçti. Eşim muhasebeci idi. Buradaki eşler arasındaki bilinenin aksine biz her yere beraber giderdik. Beni hiç sıkmadı bazen yılda 5 kere Türkiye’ye gönderirdi. Eşimle, Mısır, Ürdün, Kuwait, Suudi Arabistan’a da gezmeye gittik. Burada da Türklere karşı da ayrı bir sevgi var. Beni o kadar çok severlerdi ki. Suriyelilerin anlayışlı olmaları beni çok etkiledi. Ve eşim de hep yanımda idi, ondan bence’ diyor. Suriye’de Türkiyeli, Türkiye’de kendini Suriye’li hisseden Homsi; ‘Buraya gelmeden önce hep Araplar çadırda yaşarlar diye duyardım. Geldiğim de gördüm ki hiç de söylenenler gibi değilmiş.

Avlusunda narenciyeler, fıskiyeli havuzların olduğu evler vardı.Yaz evlerin avlularında geçerdi. Mutfak, banyo ve odalar. Kışın ise üst katta orada da banyo mutfak ve odalar olurdu, hiç alt kata inmek gerekmezdi. Şimdi onlar hep restoran oldu’ derken sohbete kızı Emel Homsi’de katılıyor. Suriye’nin dışarıda yanlış tanınmasına üzülerek şöyle anlatıyor; ‘Suriye emniyetli olup olmadığı konusunda yanlış tanınan bir ülke. Mesela burada düğün olduğunda, saat 17- 19 arası erkekler eğlenir, kadınlarda saat 20’den sonra isterlerle sabaha kadar eğlenirler. Gecenin bir yarısı evlerine tek başlarına bile dönebilirler, bu kadar emniyetli. Suriye-Türkiye arasında antlaşmalar olduğunda çok seviniyoruz. Duyduğumuza göre 75 bin Türk firması Suriye ile iş yapmak için başvurmuş. Caddelerimizde Türk mallarının reklamlarını ve dükkânlarda Türk mallarını gördükçe çok seviniyoruz’ dedikten sonra kendi hazırladığı Küba içkisi mojitoya benzeyen alkolsüz serinletici etkisi çok olan lezzetli limon ve nane karışımını içip, gecenin serinliğini daha iyi hissetmek için Şam’ın kuzeybatısında yükselen kıyamet gününden hiç etkilenmeyeceğine, İsa peygamberin, Hazreti Meryem’in ve Hazreti Muhammed’in buraya geldiği söylenen Kasyon Tepesi’ne doğru çıkıyoruz. Yol boyunca oturup gecede Şam’ın ışıklarını izleyen ailelerin arasına katılıp ‘Beer Barada’ dan biz de onlarla seyre dalıyoruz.

HOŞGÖRÜYÜ GÖRDÜK…

Turizm Bakanı Dr. Saadallah Al-Qalaa ve yardımcısı Mohanad Kalash yaptıkları basın toplantısında, İslamiyet ve Hıristiyanlar arasında, ülkelerinde var olan hoşgörüyü vurgularken yurt dışına açılımlarını şöyle anlatıyor; ‘Yabancı yatırımcılar için mevzuat ve kanunları yeniledik. Yabancı yatırımcılar içinde kıyı şeritlerimizde ve başka yerlerde de arazi tahsisi yapıyoruz. Şu ana kadar toplam 4 milyar dolarlık bütçe ile yabancı yatırımcı geldi. Mega, büyük ve orta ölçekli projeler için hazırız. Şu anda çok sayıda Türk yatırımcı ile koordineli olarak çalışıyoruz. Türk ve yabancı şirketlerin ülkemize gelmesinin tam zamanı diyebilirim. Bütün Türk kardeşlerimizi turist, yatırımcı, gazetecileri bekliyoruz. Burası sizin ülkeniz geç kalmayın, hepiniz ‘Hoşgeldiniz’ ’ sözleriyle içtenliklerini dile getirdiler.

2000’inci doğum kutlamalarının son günü Aziz Pavlus’un Hıristiyan olup, Antakya’ya gitmek üzere ayrıldığı şehir sularının içinde Sayın Al-Qalaa’nın ve Latin Katolik Patrik Gregorios’un barış, dostluk mesajları içeren konuşmaları ve dans gösterileri ile son bulurken, ilerleyen gecede hoşgörülü - romantik Şam’ı tekrar yaşamak için sokak aralarına doğru yürüyoruz…